Mariusza Czerkawskiego nikomu, kto interesuje się hokejem, nie trzeba przedstawiać. Najlepszy polski hokeista w historii, zawodnik NHL i uczestnik prestiżowego Meczu Gwiazd tej ligi, reprezentant Polski, olimpijczyk. Ambasador rodzimego hokeja, który za oceanem wystąpił w 745 meczach w barwach Boston Bruins, Edmonton Oilers, New York Islanders (gdzie był też alternatywnym kapitanem), Montreal Canadiens i Toronto Maple Leafs. Zdobył w najlepszej lidze świata 215 bramek i zanotował 200 asyst.
Autorka: Agatha Rae
Po zakończeniu zawodowej kariery zajął się m.in. komentowaniem hokeja w mediach, wydał poradnik sportowy oraz autobiograficzny wywiad-rzekę, który przeprowadził z nim Wojciech Zawioła. Czerkawski był też prowadzącym talent show „Star Voice. Gwiazdy mają głos”, jurorem w programie telewizyjnym „Kapitalny pomysł,” skierowanym do osób z konceptem na biznes.
Pojawił się gościnnie w niejednym serialu, np.. „Rodzince.pl”, „Lokatorach”, czy „Niani”. Polish Prince, jak go nazywano, gdy grał za oceanem, nadal jest związany z hokejem, m.in. firmuje swoim nazwiskiem turniej dla juniorów i występuje w meczach charytatywnych, ale często można go spotkać na polu golfowym. Golf stał się jego kolejną sportową pasją, którą chętnie dzieli się z osobami śledzącymi jego media społecznościowe.
Znamy zatem Mariusza Czerkawskiego jako hokeistę i działacza hokejowego, jako komentatora sportowego, prezentera, czy golfistę, ale jest jeszcze jeden, nie mniej ciekawy aspekt jego życia – emigracja i reemigracja. Właśnie tym wątkiem zainteresowało się Muzeum Emigracji w Gdyni, a ściślej mówiąc jego dział Archiwum Emigranta dokumentujący historie Polek i Polaków, którzy wyjechali za granicę na stałe, lub wrócili do kraju po latach spędzonych na obczyźnie.
Wśród licznych emigrancko-reemigranckich świadectw zgromadzonych na stronie archiwumemigranta.pl jest wywiad z Mariuszem Czerkawskim, w którym opowiada on o swoim doświadczeniu mieszkania i pracy poza Polską. Jest ono niemałe, bo zawodnik wyjechał do Szwecji jako dziewiętnastolatek, a później, podążając za hokejem, żył też w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Finlandii i Szwajcarii. Archiwum Emigranta w swoim materiale skupia się na historii człowieka, który przeszedł prawdziwą próbę ognia wyjeżdżając za granicę bez znajomości żadnego języka obcego, za to uzbrojony w ogromny talent, determinację i nieustępliwy charakter, co pozwoliło mu zbudować jedną z najbardziej porywających, błyskotliwych i pasjonujących karier w świecie polskiego sportu.
Owszem, Czerkawski dokonuje w filmie pobieżnej retrospekcji swojej kariery, ale wszystko opowiadane jest z emigranckiej perspektywy – kogo i czego mu brakowało, gdy wyjechał, jak się aklimatyzował, jakie ma spostrzeżenia odnośnie Polaków za granicą. W rozmowie nie brakuje anegdot, pojawiają się także bardzo ciekawe pytania o to, czy życie na emigracji zmieniło jego stosunek do polskości oraz jak zdobyte doświadczenie i to, co przeszedł, pomogło mu później po powrocie do kraju. Były hokeista dzieli się również radami i spostrzeżeniami, które mogą przydać się osobom planującym wyjazd z Polski.
Wywiadu Archiwum Emigranta udziela nie tyle gwiazda hokeja co reemigrant, który wrócił do kraju po kilkunastu latach spędzonych na obczyźnie i doświadczył emigracji tak samo, jak tysiące naszych rodaków przed i po nim – z jej cieniami, blaskami, trudnościami i sukcesami osiągniętymi ambicją, ciężką pracą i samozaparciem, ale okupionymi rozłąką z najbliższymi oraz kulturowymi wyzwaniami. Trzeba też pamiętać, że Czerkawski wyjechał z Polski na początku lat 90, u progu zmian ustrojowych, więc jego doświadczenie uzupełnia jeszcze aspekt ekonomicznego i rozwojowego zacofania Polski po dekadach funkcjonowania za Żelazną Kurtyną, co było dla niego jeszcze dodatkową przeszkodą do pokonania.
– Czym jest Archiwum Emigranta? Kiedy powstało i jaka przyświeca mu misja? – pytam Joannę Majchrzak, główną specjalistkę ds. historii mówionej w Muzeum Emigracji.
– Pomysł na Archiwum wpisany był w założycielskie myślenie o Muzeum, a naszą misję realizujemy sukcesywnie od 2011 roku. Na całym świecie żyje blisko dwadzieścia milionów osób polskiego pochodzenia. Życiorys każdej z nich to opowieść jedyna w swoim rodzaju – ludzie wyjeżdżali z Polski w różnych momentach dziejowych, w różnych kierunkach i z różnych powodów. Wszystkie te historie tworzą wyjątkowe źródło wiedzy o polskiej emigracji a my jesteśmy po to, by je wysłuchać i utrwalić. Relacje udostępniane na stronie internetowej Archiwum Emigranta pozyskiwane są przez doświadczonych pracowników naszego działu oraz współpracujących z nami badaczy, istnieje też możliwość samodzielnego sporządzenia relacji i przekazania jej nam przy użyciu formularza dostępnego online. Gromadzimy świadectwa osób mających doświadczenie emigracji, reemigrantów, czyli tych, którzy wrócili do Polski, oraz relacje pochodzące od potomków Polaków żyjących zagranicą.
Jesteśmy ciekawi okoliczności związanych z wyjazdem, wyzwań jakie pojawiły się w związku z adaptacją do warunków życia w nowym kraju, czy pierwszych wrażeń jakie towarzyszyły emigrantowi w momencie zetknięcia się z odmienną kulturą.
– Skąd zainteresowanie Mariuszem Czerkawskim w kontekście Archiwum Emigranta?
– Mariusz Czerkawski to wybitny sportowiec, który odniósł międzynarodowy sukces, ścieżka którą przeszedł jest bardzo inspirująca. Z naszej perspektywy oczywista jest paralela między odwagą, marzeniami i ciężką pracą, które kształtują los sportowca, a osobami podejmującymi niełatwą decyzję o emigracji – tu również potrzeba determinacji i hartu ducha.
– Czy w zasobach Archiwum są wywiady z innymi sportowcami?
Niestety, wciąż mamy niewiele rozmów z polskimi sportowcami. Na ten moment, poza Mariuszem Czerkawskim, na stronie archiwumemigranta.pl można obejrzeć też wywiad ze Zbigniewem Bońkiem. W naszych planach są kolejne rozmowy ze sportowcami, którzy stanowią niezwykle liczną grupę emigrantów. Bardzo interesują nas wyzwania z jakimi przyszło im się mierzyć.
Pokazanie historii Mariusza Czerkawskiego jako emigranta to zdecydowanie inne spojrzenie na jego życie i karierę niż to, do którego przywykli wszyscy fani hokeja oraz osoby śledzące świat polskich mediów. Pozwala odkryć go z niebanalnej, nie do końca oczywistej perspektywy. Pomysł, by gromadzić świadectwa Polek i Polaków z doświadczeniem emigracyjnym lub reemigracyjnym jest niezwykle ciekawy, bo – nieco romantycznie patrząc – daje każdej osobie, z którą rozmawia Archiwum Emigranta swoistą nieśmiertelność. Jeżeli nie wydarzy się nic nieprzewidzianego, to wszyscy, którzy udzielili wywiadu Muzeum Emigracji, utrwalili historię swojego życia już na zawsze, dla kolejnych pokoleń do odkrywania i czerpania wiedzy z ich doświadczeń. Czapki z głów!
Wywiad Mariusza Czerkawskiego dla Archiwum Emigranta Muzeum Emigracji w Gdyni można obejrzeć pod adresem https://archiwumemigranta.pl/mariusz-czerkawski/
